Σώτη Τριανταφύλλου - Άλμπατρος

Εδώ και λίγο καιρό παρακολουθώ με ενδιαφέρον την πολεμική που αναπτύσσεται εναντίον της Σώτης Τριανταφύλλου, από μερίδα συγγραφέων και κριτικών (ο θεός να τους κάνει) βιβλίων. Και τι δεν ακούστηκε (ή μάλλον γράφτηκε) αυτές τις μέρες για το νέο της βιβλίο ή και για την ίδια! Κάποιοι προσπαθούν με κάθε τρόπο να αποδείξουν ότι η Σώτη δεν είναι καλή συγγραφέας. Την αποκαλούν «ρηχή», «επιφανειακή» ή δεν ξέρω τι άλλο. Ακόμη και δημοσιογράφοι που χαίρουν «σεβασμού» δεν παραλείπουν συχνά πυκνά να τα βάλουν μαζί της. Γιατί; Μα για τον πολύ απλό λόγο ότι η Σώτη (έτσι απλά, όπως την αποκαλούν οι χιλιάδες αναγνώστες της) είναι τόσο μεγάλο λογοτεχνικό κεφάλαιο, που τους τρομάζει, που τους κάνει να μην ξέρουν πώς να αντιδράσουν. Είναι μορφωμένη, έχει άποψη, έχει ρουφήξει τη ζωή με πάθος, ενώ οι περισσότεροι απ’ αυτούς πέρασαν τη δική τους, κλεισμένοι μέσα σε τέσσερις τοίχους, αυτοθαυμαζόμενοι. Ενοχλητική πολύ, έχει καταντήσει για τους καρεκλοκένταυρους συνδικαλιστές «συναδέλφους» της. Τους χαλάει τη ζαχαρένια τους. Μετά από κάθε νέο βιβλίο που βγάζει, προβλέπουν την πτώση της, οι βαθιά νυχτωμένοι. Απλά αναρωτιέμαι σε ποια χώρα ζούνε. Οι κριτικοί γράφουν εναντίον της, κι οι αναγνώστες σταματούν να διαβάζουν τους κριτικούς (ναι, εκείνους τους ίδιους που εξυμνούν τις μαλακίες τύπου «Διορθώσεις», και βρίσκουν αρετές σε ό,τι γράφουν οι φίλοι τους). Οι δημοσιογράφοι της επιτίθενται και χάνουν την «υπόληψή» τους. Η ίδια, απλά δεν ασχολείται μαζί τους. Έχει τους αναγνώστες της που πιστεύουν σ’ αυτή και τις δυνατότητές της.

Αλλά, αρκετά, ας μη δίνω περισσότερη σημασία στους μικρόψυχους επικριτές της. Το Άλμπατρος! Το καλύτερο ελληνικό μυθιστόρημα της τελευταίας …ετίας και βάλε. Καλύτερο και από το Εργοστάσιο των Μολυβιών! Διαβάζοντάς το κανείς νιώθει να δανείζεται τα φτερά του μυθικού πουλιού και να ταξιδεύει σε άλλους κόσμους, άλλες εποχές. Οι ήρωες αυτού του μυθιστορήματος είναι οι πιο μεγάλοι, οι πιο αξέχαστοι που έχει δημιουργήσει ποτέ η πένα της Σώτης. Ο Έντμουντ και η Μόλλυ, είναι χαρακτήρες πανανθρώπινοι, μαγικοί με το δικό τους τρόπο. Δυο άνθρωποι που πιστεύουν σε κάποια υψηλά ιδανικά και είναι έτοιμοι να κάνουν κάθε θυσία ώστε να επικρατήσουν.

Ο Έντμουντ ένας πλούσιος απόγονος που αρνείται τιμές, χρήμα και τίτλους για να αγωνιστεί για ένα καλύτερο κόσμο. Η Μόλλυ ένα φτωχό κορίτσι από μια από τις χειρότερες γειτονιές του Λονδίνου, που κόντρα στις συνθήκες, κόντρα στους καιρούς, κόντρα σε όλους και σε όλα, καταφέρνει όχι μόνο να τελειώσει το σχολείο, όχι μόνο να σπουδάσει, όχι μόνο να γίνει δασκάλα, αλλά και πρωτοπόρος στον αγώνα του γυναικείου κινήματος για ισότητα μεταξύ των δύο φύλων. Ο Έντμουντ και η Μόλλυ είναι ένα αταίριαστο, αλλά αφάνταστα ταιριαστό ζευγάρι. Ο πρώτος, όταν ξεκινά τον αγώνα του, έχει πολλά να χάσει, η δεύτερη πολλά να κερδίσει. Η γνωριμία τους γίνεται στο μεταίχμιο μιας εποχής, και βάζει ένα πολύτιμο λιθαράκι στην προσπάθεια για την οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου.

Ο Έντμουντ πεθαίνει νέος. Η Μόλλυ σε βαθιά γεράματα (… αιτία θανάτου της η ανάδειξη της Μάργκαρετ Θάτσερ στην πρωθυπουργία!). Στο σύντομο διάστημα που έζησαν μαζί, διέσχισαν σαν Άλμπατρος τους ωκεανούς της ανθρωπότητας. Η πτήση τους, η αυριανή ζωή!

Η πολιτική, η ποίηση, η ιστορία και τα λάθη της διατρέχουν απ’ την αρχή μέχρι το τέλος αυτό το μεγάλο στ’ αλήθεια μυθιστόρημα. Η συγγραφέας, βλέπει την ιστορία με το δικό της φακό. Όχι με εκείνον της προπαγάνδας, αλλά με εκείνο των αδιαμφισβήτητων γεγονότων. Απομυθοποιεί τον Τσόρτσιλ, κάπου καταφέρεται κατά του Πλάτωνα, ενώ και τον Μπάιρον δεν τον αφήνει στο απυρόβλητο, αν και οι ήρωές της τον αγαπούν. Αυτά μάλλον δεν της συγχωρούν και οι διάφοροι «κριτικοί», που θεωρούν τις απόψεις της αιρετικές ή δεν ξέρω τι άλλο. Συνήθισαν στο ψέμα το γλυκό, κι όχι στην αλήθεια που πληγώνει. Ας είναι!

Κάπου διάβασα ότι το Άλμπατρος είναι ένα Ντικενσιανό μυθιστόρημα. Από πλευράς εποχής, ναι, είναι. Αλλά από πλευράς γραφής, όχι. Ο Ντίκενς που και που γίνεται βαρετός, πλατειάζει, η Σώτη όχι.

Θα μπορούσα να παραθέσω πολλά μικρά αποσπάσματα απ’ το βιβλίο αλλά δε θα το κάνω. Απλά θα πω, κι ας ακουστώ βλάσφημος, ότι στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο πραγματικά μεγάλοι συγγραφείς, εκ των οποίων η Σώτη είναι η μία. Ο άλλος είναι ο ιρλανδός Ρόντι Ντόιλ. Υπερβολές; Ο χρόνος θα δείξει. Μια απορία έχω μόνο: Πόσο θα ανεβάσει ακόμη τον πήχη; (Το ίδιο αναρωτιούνται, είμαι σίγουρος, και οι δαφνοστεφείς επικριτές.) Πάντως, αν το βιβλίο αυτό κυκλοφορούσε αρχικά στην Αγγλία, και το επίθετο της Σώτης δεν ήταν Τριανταφύλλου, δεν υπήρχε περίπτωση να χάσει το Μπούκερ (αν και όπως λέει η ίδια δεν την ενδιαφέρουν τα βραβεία).