Μπορώ να πω ότι αυτό το βιβλίο ήταν μια μικρή έκπληξη για μένα. Κυκλοφόρησε λίγες μόνο μέρες μετά που άρχισα να ασχολούμαι με το κεφάλαιο Γαλάτεια. Τότε έψαχνα απεγνωσμένα να βρω στα παλαιοβιβλιοπωλεία της Αθήνας κάποια βιβλία της συγγραφέως, αφού εδώ στην Κύπρο στάθηκε αδύνατο να γίνει κάτι τέτοιο. Λέω ότι ήταν μια μικρή έκπληξη τόσο λόγω του συγχρονισμού, όσο και επειδή οι πηγές που είχα για τη συγγραφέα ως εκείνη την ώρα ήταν ελάχιστες. Μόνο μερικά σποραδικά κειμενάκια εδώ κι εκεί, το «Αμαρτωλό», όσο και τις πληροφορίες που μας δίνει στο βιβλίο της για το Νίκο Καζαντζάκη η Λιλή Ζωγράφου.
Η «Θηλυκή παραφωνία» με βοήθησε λοιπόν, να ρίξω μια πιο βαθιά ματιά στην ψυχή της Γαλάτειας, να την καταλάβω καλύτερα, να τη νιώσω καλύτερα. Είναι ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί τόσο σα δοκίμιο/ εργασία, όσο και σα μυθιστόρημα, αφού που και που η συγγραφέας αφήνει το κείμενό της ελεύθερο σ’ ένα κύμα φαντασίας.
Μας μιλά πολύ για τη σχέση της Γαλάτειας με το Νίκο Καζαντζάκη. Για το πόσο εκείνος τη θαύμαζε και την εκτιμούσε, προτού αρχίσει να βυθίζεται σιγά σιγά στα μεγαλόπνοα σχέδιά του: «Ένα από τα ερωτήματα του λευκώματος ήταν το εξής: Τι επιθυμείτε;» Και η απάντηση του Καζαντζάκη η ακόλουθη: «Την Γαλάτειαν και μιαν καλύβην». Εκείνη την εποχή «... η Γαλάτεια περνούσε το χρόνο της, πριν και μετά τη συγγραφική της δημιουργία, προκαλώντας το θαυμασμό και τις αντιπάθειες όλων. Φαινόμενο την αποκαλούσαν. Ένα φαινόμενο με ελεύθερες αντιλήψεις, αλλά και ισχυρές ηθικές παρορμήσεις».
Αυτό το φαινόμενο λοιπόν, της ελευθερίας και της άγριας ομορφιάς φαίνεται να αγάπησε ο Καζαντζάκης. Αυτή την «τολμηρή, που έβαζε παντελόνια και ντυνόταν αντρικά για ν’ ανταμώσει την αγάπη της».
Η συγγραφέας επικρίνει τον Καζαντζάκη: για τη δειλία του, για την αδυναμία του να ζήσει (να υπήρξε άραγε ποτέ νέος αυτός ο άνθρωπος; αναρωτιέται κάπου), για το ότι με τον τρόπο του ψαλίδισε τα φτερά και τα όνειρα της Γαλάτειας, για να την μετατρέψει σε μια «επαναστάτρια που θέλει και δεν μπορεί να επαναστατήσει». Του προσάπτει και την κατηγορία του υποκριτή, αφού κάτι τέτοιο προκύπτει ξεκάθαρα κι από τα λόγια της Γαλάτειας: «Με άφηνε επί ώρες μόνη με ανθρώπους, που το ’βλεπε, δεν μπορεί να μην το αντιλαμβανόταν, πως με πολιορκούσαν ερωτικά... με άφηνε επίτηδες, με την υστεροβουλία να δημιουργηθεί μεταξύ μας αισθηματικός δεσμός, που θα τον απάλλασε από τη δική μου παρουσία».
Η Γαλάτεια υπήρξε πραγματική πρωτοπόρος: μια γυναίκα ελεύθερη όσο καμιά άλλη, αντισυμβατική, συγγραφέας, ποιήτρια, αγωνίστρια. Αλλά πρωτοπόρος ακόμη και στη γλώσσα, αφού στα μέσα της δεκαετίας του 1910 «πήρε μέρος σ’ ένα διαγωνισμό συγγραφής αναγνωστικών βιβλίων για τα δημοτικά σχολεία. Το έργο ήταν γραμμένο στη δημοτική γλώσσα –κάτι που συνέβαινε για πρώτη φορά- και όχι μόνο εγκρίθηκε, αλλά βραβεύτηκε κιόλας! Εκείνη την εποχή, για πρώτη φορά από το 1910, ζούσαν με σχετική οικονομική άνεση». Δηλαδή, η Γαλάτεια συντηρούσε... τη μούσα της, το Νίκο! Γι’ αυτό και η συγγραφέας γράφει: «Σίγουρα η σχέση της με τον Καζαντζάκη στάθηκε μοιραία. Της έδωσε πολλά, ίσως να της πήρε περισσότερα». Εξάλλου, στα πρώτα χρόνια της κοινή τους ζωής, τουλάχιστον στο εξωτερικό, εκείνη ήταν πιο γνωστή από το Νίκο.
Η αισθηματική ζωή της Γαλάτειας απασχολεί πολύ τη συγγραφέα. Προσπαθεί να ξεδιαλύνει το κουβάρι του ερωτικού της κόσμου και περνά τις σχέσεις της μέσα από κόσκινο, που όμως δε φαίνεται να μας αφήνει να δούμε και πολλά. Ίσως και να ’ναι καλύτερα έτσι, αφού το μυστήριο είναι πιο ελκυστικό.
Θα μπορούσα να συνεχίσω με κάποια αποσπάσματα, αλλά δε θα το κάνω. Καλύτερα θα ήταν όσοι πραγματικά ενδιαφέρονται για τη Γαλάτεια να μελετήσουν ολόκληρο το κείμενο.
Η Μοσχοβία Κασκούρα φαίνεται να έχει μελετήσει πολύ σοβαρά το θέμα της και έχει γράψει ένα βιβλίο που διαβάζεται γρήγορα και ευχάριστα και φωτίζει πολλές πλευρές της ζωής και του έργου της Γαλάτειας Καζαντζάκη. Θα ήθελα να επισημάνω ότι στα σημεία που τη σκυτάλη της αφήγησης παίρνει η φαντασία το κείμενο γίνεται άκρως απολαυστικό. Ειδικά στο τελευταίο κεφάλαιο, που μάλλον δεν καλάρεσε σε κάποιους κριτικούς, αλλά εντάξει, αυτούς δεν πρέπει να τους παίρνει κανείς και πολύ στα σοβαρά.
Κλείνουμε την αναφορά μας μ’ ένα απόσπασμα όπου η συγγραφέας εκφράζει την άποψη της για το ποια στ’ αλήθεια υπήρξε η Γαλάτεια Καζαντζάκη: «Με τη δική της γραφή και γυναικεία παρουσία αντιπροσωπεύει έναν παράτολμο και ακραίο τύπο διανοούμενης που έθεσε την πένα στην υπηρεσία της πραγματικότητας της εποχής της».
No comments:
Post a Comment