Λιλή Ζωγράφου - Σύγχρονός μας ο Κάφκα

Ο Κάφκα φαίνεται να είναι ένας από εκείνους τους συγγραφείς που προκαλούν την περιέργεια της κ. Ζωγράφου όχι τόσο για τα βιβλία τους όσο για τη ζωή τους. Όπως τα δύο μεγάλα Κ. της Ελλάδας, τον Καζαντζάκη και τον Καρυωτάκη, ο Κάφκα νιώθει πάντα να τον καλύπτει η βαριά σκιά ενός τυραννικού πατέρα. Κι αυτό είναι το θέμα με το οποίο καταπιάνεται κυρίως στη μελέτη της αυτή η συγγραφέας.

Όπως αντιλαμβάνεται ο κάθε πιστός αναγνώστης του μεγάλου συγγραφέα, ο τελευταίος δεν μπόρεσε ποτέ να δαμάσει τους φόβους του, να λυτρωθεί απ’ τη θλίψη του. Γι’ αυτό έγραφε^. για να λυτρωθεί, αλλά όπως ο ίδιος ομολογεί: “Δεν μπορείς να γράψεις τη λύτρωση. Δεν μπορείς παρά να τη ζήσεις”. Ο Κάφκα είναι σκλάβος μιας πραγματικότητας που δεν του αρέσει, αλλά και από την οποία δεν μπορεί να ξεφύγει: “Η ευτυχία με βγάζει από την πραγματικότητα που αρνούμαι να λησμονήσω”.

Ο άνθρωπος αυτός ζούσε χωρίς καμιά ελπίδα, φαίνεται να μας λέει η Λιλή Ζωγράφου. Ζούσε τη θλίψη σαν ζωή, και τη ζωή σαν τέλος. “Για τον Κάφκα ο άνθρωπος γεννήθηκε ακυβέρνητος στο χάος και εκμεταλλεύσιμος από τσαρλατάνους, συχνά αθέατους, που το παίζουν θεοί”, διαβάζουμε κάπου, ενώ αλλού η συγγραφέας τονίζει ότι ο Κ. αισθάνεται: “…υπεύθυνος για την ασκήμια του κόσμου που τον περιβάλλει και βρώμικος”.

Όλα φαίνονται να τον πληγώνουν, να τον λυπούν, να τον οργίζουν, αλλά ακόμη κι όταν είναι οργισμένος δεν αντιδρά. Προτιμά να αγνοεί παρά να ενεργεί: “Ο Κάφκα… δεν καταγγέλλει συγκεκριμένα καθεστώτα, γιατί δεν πιστεύει ότι διαφέρουν όποια ταμπέλα κι αν έχουν. Είναι αυτό ακριβώς, φαντάζομαι, που δεν συγχώρεσαν ποτέ τα κομμουνιστικά καθεστώτα στον Κάφκα, ότι αναίρεσε τον υποσχεμένο τους παράδεισο, χωρίς να τον αμφισβητήσει καν, αλλά απλώς αγνοώντας τον. Τελικά δίνει την εντύπωση ενός υπερφυσικού όντος που διέσχισε τον αιώνα μας τσαλαπατώντας με τεράστιες πατούσες την κοινωνική και πολιτική εγκληματικότητα της Ιστορίας, κονιορτοποιώντας τα προσχήματά της. Ο άνθρωπος μένει πάντα ανίσχυρος απέναντι στην πραγματικότητα που συντρίβει συλλήβδην αθώους και ένοχους”.

Ένα ακόμη εξαιρετικό ψυχογράφημα από τη Λ. Ζωγράφου.