Μαργαρίτα Καραπάνου – Η Κασσάνδρα και ο λύκος

Η Μαργαρίτα Καραπάνου με το πρώτο της μυθιστόρημα «Η Κασσάνδρα και ο λύκος» κατάφερε να ταράξει τα αιωνίως λιμνάζοντα νερά της ελληνικής λογοτεχνίας. Πρόκειται για ένα μικρό αριστούργημα γραμμένο με τρόπο δήθεν παιδικό, που προσεγγίζει με σκληρή και άμεση γλώσσα το θέμα της παιδικής ηλικίας.
Και σ’ αυτό το βιβλίο, όπως και σε κάποια άλλα από τα μυθιστορήματα της συγγραφέως, παρατηρούμε πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε στη ζωή και το έργο της η σχέση της με τη μητέρα της, τη Μαργαρίτα Λυμπεράκη. Έτσι, ενώ στην πραγματική ζωή έχουμε μάνα και κόρη με το ίδιο όνομα, κάτι τέτοιο συμβαίνει και στο μυθιστόρημα. Απλά εδώ το όνομα που μοιράζονται είναι το Κασσάνδρα.
Η ηρωίδα του βιβλίου δεν είναι ένα κοριτσάκι όπως όλα τ’ άλλα. Μάλλον σα νέα γυναίκα μοιάζει. Αθώα και γνωστική, τρυφερή και σκληρή την ίδια ώρα. Και βλέπει τον κόσμο διαφορετικά από τα άλλα παιδιά της ηλικίας της. Παραδείγματος χάριν στο παραμύθι με τα γουρουνάκια και το λύκο: «Το λύκο λυπόμουνα συνήθως. Πώς θα καταπιεί τόσα γουρουνάκια μονομιάς;»
Δεν είναι καλό κορίτσι η Κασσάνδρα. Είναι γεμάτο πείσμα και σκληρότητα. Η σκληρότητα εξάλλου μοιάζει να είναι η μοναδική της άμυνα. Έτσι κάποτε φτάνει να σκοτώσει ένα γάτο, που ονόμασε Δανειστούλη -μια και ήταν δανεικός- για να μην τον χάσει, ενώ αρνείται να μιλήσει στην οικογένειά της, κι ας μιλάει με τις ώρες όταν είναι μόνη της ή όταν πηγαίνει στο γιατρό.
Παρά το σκληρό περίβλημά της ωστόσο, μέσα της κρύβει μια βαθιά τραυματισμένη ψυχή και κάποια φοβερά μυστικά, όπως το ότι έπεσε πολύ μικρή θύμα βιασμού, κάτι που δεν έμαθε κανείς ποτέ, γεγονός που εξηγεί και τις μεταπτώσεις της, ενώ πού και πού αφήνει να διαφανεί ότι διαθέτει και μιας σπάνιας μορφής ευαισθησία:
«Τότε γιατί κλαις;»
«Είναι οι συλλαβές. Πονάω όταν κόβω τις λέξεις στη μέση».
Και: «Μα τα βέλη δεν τον πονάνε ξέρετε. Ματώνει από την ομορφιά του».
Από την ιστορία όμως δεν απουσιάζει και το στοιχείο του χιούμορ, που την ελαφραίνει κάπως, που κάνει τη ζωή της Κασσάνδρας να μοιάζει λίγο πολύχρωμη:
«Ο Στρατηγός», μου λέει η Γιαγιά, «έβαλε σε τάξη την Ελλάδα. Φαντάζομαι τον Στρατηγό να συγυρίζει την Ελλάδα και να βάζει Κυρίους και Κυρίες στα συρτάρια»… «Ίσως να με γέννησε η Γιαγιά, η Γιαγιά έχει γεννήσει όλο τον κόσμο μες στο σπίτι. Νομίζω πως έχει γεννήσει και τον Στρατηγό, κι όταν της φωνάζω «Μπαμπά» της φυτρώνουν και μουστάκια κάτω απ’ τη μύτη».
«Η Κασσάνδρα και ο λύκος» είναι τελικά κι αυτό ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο της Καραπάνου, όπως και τ’ άλλα που έχει γράψει. Αν είχαμε κάποιες αμφιβολίες φρόντισε να τις διαλύσει στη διάρκεια της συζήτησης που είχε με τη Φωτεινή Τσαλίκογλου στο «Μήπως;» Η καλή συγγραφέας φρόντισε να μας δείξει από την πρώτη της κιόλας συγγραφική της απόπειρα το δρόμο που προτίθετο ν’ ακολουθήσει: ένα δρόμο γεμάτο αγκάθια, που ίσως στο τέλος-τέλος την οδηγούσε στην αυτοκάθαρση.
Ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Προσπάθησα να βρω το πρωτότυπο εξώφυλλο στον ιστό από τις εκδόσεις Ερμής αλλά δεν τα κατάφερα, έτσι ας αρκεστούμε σ’ αυτό των εκδόσεων Καστανιώτη.