Tuesday, February 14, 2012

Don DeLillo – The Angel Esmeralda


Είμαι ένας από εκείνους τους ανθρώπους που αγαπούν τόσο πολύ τα βιβλία που ακόμη και στις μεγαλύτερες πατάτες ψάχνουν να βρουν μια αρετή. Παίρνοντας στα χέρια μου, ή μάλλον ανοίγοντας στην οθόνη μου το The Angel Esmeralda, περίμενα πολλά. Και απογοητεύτηκα. Στην αρχή. Κι ήμουνα αποφασισμένος να το θάψω. Στην αρχή. Και να τα βάλω με τους κριτικούς που με παραπλάνησαν. Στην αρχή. Μετά άλλαξα γνώμη. Όχι επειδή ο συγγραφέας θεωρείται ένας από τους πλέον σημαντικούς της σύγχρονης εποχής, αλλά απλά γιατί οι ιστορίες που διαδέχτηκαν τις πρώτες τρεις ήταν η μία καλύτερη από την άλλη. Και στο τέλος έμεινα με την απορία: πώς την πάτησαν έτσι οι αμερικανοί; Όχι οι αναγνώστες, οι εκδότες. Αυτοί, που αν είχαν τη δύναμη και τη θέληση να επιβάλουν στο συγγραφέα να αφαιρέσει τις πρώτες τρεις ιστορίες από αυτή τη συλλογή των εννέα, θα του έδιναν την ευκαιρία ν’ αρχίσει να δηλώνει περήφανος που χάρισε στο αναγνωστικό κοινό ένα ακόμη αριστούργημα. Δεν το έκαναν όμως, κι αυτό είναι που μετρά τελικά. Ίσως αυτός ο δισταγμός τους να οφείλεται στο γεγονός ότι αυτά τα διηγήματα είναι τα μοναδικά που έγραψε ο συγγραφέας. Ίσως απλά να μην ήθελαν να τα βάλουν μ’ αυτό το ιερό τέρας. Όπως και νάχει, ό,τι έγινε έγινε.
     Ας περάσουμε τώρα στα διηγήματα. Τα πρώτα τα διατρέχουμε εν τάχει: Στο Creation ένας αμερικανός τουρίστας ξεμένει σ’ ένα ερημικό νησί με μια γερμανίδα, αφού πρώτα στέλνει τη γυναίκα του πίσω στην πατρίδα τους. Μια μικρή περιπέτεια που δεν έχει και πολλά να πει. Το Human Moments in World War III καταπιάνεται με την καθημερινότητα δύο αστροναυτών αποκλεισμένων στο διάστημα στη διάρκεια του πολέμου. Συζητούν και αναλογίζονται ότι κάποτε πίστευαν πως: «Ο πόλεμος θα δικαίωνε όλα τα λόγια και τις πράξεις μας». Μάταιη ελπίδα. Το The Runner, όπως επισημαίνω και στις συνήθεις σημειώσεις μου, είναι μια ιστορία δίχως λόγο ύπαρξης. Ένας αθλητής, μια απαγωγή, μια μικρή συνομιλία, ένα ψέμα. Και μετά τι; Τίποτα.
     Με το The Ivory Acrobat, που διαδραματίζεται στην Αθήνα, τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται ενδιαφέρονται. Μια νέα ξένη γυναίκα, σε μια γνωστή και άγνωστη πόλη, ένας μεγάλος σεισμός κι άλλος ένας, οι φοβίες και η μοναξιά, οι περιπλανήσεις στους δρόμους εν τω μέσω της νυχτός, η «ζωή μέσα σε μια παύση» που ζει. Η περιπέτεια του ανθρώπου.
     Τα πράγματα γίνονται ακόμη καλύτερα με την ομότιτλη της συλλογής ιστορία. Κάποιες μοναχές που τριγυρνούν με ένα βαν στις γειτονιές του Μπρονξ προσφέροντας τροφή και ρουχισμό στους φτωχούς. Ένας εγκληματίας, γραφίστας, φιλάνθρωπος, απατεώνας, προστάτης των περιπλανημένων ψυχών. Κι η Εσμεράλντα. Μια δωδεκάχρονη κοπελίτσα που ζει στους δρόμους και αρνείται κάθε βοήθεια, μέχρι που της συμβαίνει κάτι τραγικό, κάτι που οδηγεί σε ένα θαύμα. Σ’ ένα θαύμα που οι άνθρωποι γύρω της έχουν την ανάγκη να πιστέψουν.
     Δυο μοναχικές ψυχές συναντιόνται σε μια έκθεση με πορτραίτα των Baader-Meinhof,  των γνωστών ή μη τρομοκρατών -τα ονόματα των οποίων δίνουν και τον τίτλο σ’ αυτή την ιστορία- και νιώθουν να τους συνδέει ένα υπόγειο νήμα. Τα μοναδικά στοιχεία ωστόσο που τους ενώνουν είναι η μοναξιά και η έλξη που προκαλούν σ’ αυτούς οι μακάβριες εικόνες που αντικρίζουν στους τοίχους. Όμορφα ψυχοπλακωτικό.
     Το Midnight in Dostoevsky δεν αποτελεί μόνο φόρο τιμής στο συγγραφέα, αλλά μιλά κιόλας για τη φιλία δύο νέων ανδρών, που μοιάζουν ν’ ανήκουν σε μια διαφορετική εποχή. Ο Τοντ και ο Ρόμπι, που είναι φοιτητές, περπατούν, συζητούν, συναντούν πού και πού ένα παράξενο άντρα στο δρόμο, του οποίου προσπαθούν μέσω της φαντασίας τους να αναπλάσουν την ιστορία, και το φιλοσοφούν: «Οι μόνοι νόμοι που μετράνε είναι οι νόμοι της σκέψης… Όλα τα άλλα θυμίζουν λατρεία του διαβόλου». Περαστικό από τη ζωή τους και ένα κορίτσι, η Τζένα, η οποία σύμφωνα με τη μητέρα της: «…Είχε πετύχει πολλά στον τομέα της δυστυχίας».
     Τα γεγονότα στο Hammer and Sickle διαδραματίζονται πίσω από τους τοίχους μιας φυλακής, εκεί όπου βρίσκεται ένας άντρας που κάποτε δίδασκε στο πανεπιστήμιο για τη ριάλιτι τηλεόραση, και ο οποίος τώρα παρακολουθεί τις μικρές του κόρες να παρουσιάζουν το οικονομικό δελτίο σ’ ένα τηλεοπτικό κανάλι – δελτίο που θυμίζει ριάλιτι σώου. Συντροφιά του κρατούν ένας τραπεζίτης που διέπρεψε στις απάτες, ένας έμπορος τέχνης που γλυκάθηκε από το χρήμα και ένας χρηματιστής που έκτισε πολλές… πυραμίδες. Μια επίκαιρη ιστορία, στην οποία ο συγγραφέας, μεταξύ άλλων, επισημαίνει ότι η Κρίση και το Χάος είναι ελληνικές λέξεις!
     Η συλλογή κλείνει με το The Starveling που είναι η ιστορία ενός άντρα που δεν κάνει άλλο τίποτα από το να βλέπει ταινίες στο σινεμά. Περιφέρεται λοιπόν από τη μια άκρη της Νέας Υόρκης στην άλλη, κυνηγώντας τα μικρά ή και μεγαλύτερα διαμάντια του παγκόσμιου κινηματογράφου. Όπως διαβάζουμε: «Οι μέρες ήταν πάντα οι ίδιες, οι ταινίες όχι». Μια μέρα όμως θα αποδειχτεί διαφορετική, καθώς τότε ακριβώς θα προσέξει μια νεώτερη σε ηλικία γυναίκα ανάμεσα στους συνήθεις ύποπτους μιας σκοτεινής αίθουσας, την οποία και θα αποφασίσει να ακολουθήσει. Απόφαση που θα αποτελέσει το αποκορύφωμα ίσως μιας κατά τα άλλα, αδιάφορης ζωής. Εξαιρετικό διήγημα.

No comments: