Σαντιάγο Ρονκαλιόλο – Κόκκινος Απρίλης

Ο Σαντιάγο Ρονκαλιόλο είναι ένας από τους ανερχόμενους λογοτεχνικούς αστέρες της Λατινικής Αμερικής. Γέννημα-θρέμμα του Περού, σε πολλά από τα κείμενά του καταπιάνεται με την ιστορία της ταλαίπωρης χώρας, μιλά για τους ανθρώπους του βασανισμένου λαού της.
Ο «Κόκκινος Απρίλης» είναι μια ιστορία που διαδραματίζεται μέσα σε δυο μήνες, από τη στιγμή δηλαδή που επιστρέφει ο αντιεισαγγελέας πρωτοδικών, Φέλιξ Τσακαλτάνα Σαλντίβαρ, στη γενέθλια πόλη του, το Αγιακούτσο, από τη Λίμα, και πιάνει δουλειά. Το Αγιακούτσο είναι μια μικρή επαρχιακή πόλη, που ωστόσο έχει στρατηγική σημασία. Μέσα και γύρω από αυτή έγιναν μερικές από τις πιο αιματηρές μάχες ανάμεσα στα κυβερνητικά στρατεύματα και τους αντάρτες του Φωτεινού Μονοπατιού, που άφησαν πίσω τους πολλούς νεκρούς. Τώρα, για τους κυβερνώντες, αποτελεί μια πόλη-πρότυπο, τη ζωντανή απόδειξη ότι ο πόλεμος τελείωσε και επικρατεί παντού η ειρήνη. Τα πράγματα ωστόσο, όπως θα αντιληφθεί με φρίκη, ο κάπως αθώος ή μάλλον απλοϊκός αντιεισαγγελέας, δεν είναι τόσο ρόδινα όσο θέλουν να τα παρουσιάζουν οι προϊστάμενοί του. Αν ήταν, δε θα γίνονταν φόνοι. Κι αν ήταν, δε θα προσπαθούσε η αστυνομία και ο στρατός να τους συγκαλύψουν παρουσιάζοντάς τους σαν ατυχήματα.
Ο Τσακαλτάνα είναι ένας άνθρωπος με ισχυρή αίσθηση του καθήκοντος. Του αρέσει να μελετά τα πάντα, να τα αναλύει και να γράφει αναφορές, να χώνει τη μούρη του παντού και να μιλάει για ό,τι του βρωμάει. Και στο Αγιακούτσο του βρωμάνε πολλά: η απάθεια των κατοίκων, η σχεδόν ύποπτη αδράνεια της αστυνομίας και του στρατού, το γεγονός ότι όλοι μοιάζουν να του κρύβουν κάτι. Σε ποιον όμως να μιλήσει γι’ αυτά; Σε ποιον; Φίλους ουσιαστικά δεν έχει, οπότε θέλοντας και μη περιφέρει τα ερωτήματα και τη μοναξιά του εδώ κι εκεί, σαν ένας σύγχρονος νομάδας του άστεως. Η μοναδική του σταθερά είναι η μητέρα του, ή μάλλον η ανάμνησή της, αφού έχει πεθάνει χρόνια πριν. Ακόμη και τώρα τη φροντίζει, της μιλά, ζητά τη συμβουλή της, κι ας μην την παίρνει. Όσο περνάει ο καιρός τα αδιέξοδά του πληθαίνουν και πάνω που λες ότι έχει φτάσει πλέον στο αμήν τότε ακριβώς γνωρίζει την Εντίτ. Η Εντίτ δουλεύει σε ένα εστιατόριο και είναι η πρώτη γυναίκα που του δίνει μια κάποια σημασία από τότε που χώρισε. Η παρουσία της και μόνο και το χαμόγελό της του χαρίζουν μεγάλη χαρά και τον κάνουν να αντιληφθεί ότι: «Η μοναξιά είναι επικίνδυνη. Συσσωρεύεται μέχρι να γίνει ανεξέλεγκτη και να εκραγεί».
Η Εντίτ, αλλά και τα συνταρακτικά γεγονότα που θα ακολουθήσουν, θα σκοτώσουν τη μοναξιά του, θα κάνουν μάλιστα τη ζωή του συναρπαστική. Ο ήρωάς μας θα βρεθεί ξαφνικά από το περιθώριο των γεγονότων στο επίκεντρό τους και οι πράξεις του εν πολλοίς θα τα καθορίσουν. Το πείσμα του και η πίστη στο καθήκον θα αποδειχτούν τελικά η σωτηρία και η καταδίκη του. Θα τον διδάξουν το πιο σκληρό μάθημα.
Ο «Κόκκινος Απρίλης» είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα και μια παρωδία. Τις σελίδες του διατρέχει η φρίκη και το μαύρο χιούμορ. Οι ήρωές του είναι αμαρτωλοί και άγιοι, δίκαιοι και άδικοι την ίδια ώρα, ενώ τα γεγονότα που περιγράφει μοιάζουν να διαδραματίζονται σε ένα θέατρο του παραλόγου. Ο συγγραφέας μας μιλά για τα πιο σκοτεινά πράγματα με τον πιο ανάλαφρο τρόπο, εμπλουτίζει την κόλαση με γέλια. Είναι σα να μας λέει ότι όλα είναι τραγικά, αλλά στο τέλος της ημέρας δεν αξίζει τον κόπο να παίρνουμε τίποτα στα σοβαρά. Ένα βιβλίο σαν ευτράπελος θρήνος.