Αντώνης Σουρούνης – Το μονοπάτι στη θάλασσα

Τι να γράψει κανείς για ένα βιβλίο σαν κι αυτό; Τι να γράψει και να μην το αδικήσει εννοώ; Λόγω των συνεχόμενων απουσιών στο εξωτερικό αυτό το αριστούργημα το πήρα στα χέρια μου πριν λίγες μόλις μέρες και το καταβρόχθισα. Ρούφηξα σκηνή τη σκηνή, αστείο το αστείο, δράμα το δράμα, την κάθε σελίδα του και το άφησα με ένα πλατύ χαμόγελο στα χείλη. Ναι, ο Σουρούνης είναι μεγάλος μάστορας, ένας παραμυθάς των μοντέρνων καιρών που πιάνει τον αναγνώστη από το λαιμό από την πρώτη σελίδα και δεν τον αφήνει να ανασάνει μέχρι την τελευταία. Που τον αναγκάζει να διαβεί λέξη τη λέξη τα μονοπάτια των σκέψεων και των αναμνήσεών του, κάνοντάς τες δικές του, ένα κομμάτι από τη δική του ζωή. Η οδός Μουσών όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα που περιγράφει είναι ένας ολόκληρος κόσμος από μόνη της, ένας κόσμος που συνεχώς αλλάζει μα παραμένει ο ίδιος -όπως οι δύο παπά-Γιώργηδες, με το ίδιο όνομα, αλλά τόσο διαφορετικοί- ένας κόσμος που ορίζουν οι γριές και τα παιδιά, το χθες και το σήμερα.
Δεν ξέρω αν υπάρχουν πολλοί συγγραφείς που θα μπορούσαν να αναπλάσουν με τόση απλότητα και τόση πειστικότητα το χθες, χωρίς αμπελοφιλοσοφίες, με ένα βλέμμα παιδικό, που όλα τα βλέπει μα λίγα καταλαβαίνει αρχικά, μ’ ένα βλέμμα που σιγά-σιγά αρχίζει να χάνει την αθωότητα, αλλά όχι την ανθρωπιά του. Την ανθρωπιά του, γιατί ναι, ένα βιβλίο για τους ανθρώπους είναι το «Μονοπάτι στη θάλασσα»: για τους πρόσφυγες, για τους φτωχούς και τους κατατρεγμένους, για τους αντάρτες και τους δωσίλογους, γι’ αυτούς που δεν ξέρουν την αλφαβήτα, αλλά που μπορούν άνετα να διαβάζουν τα μελλούμενα.
Οι χαρακτήρες που έχουμε εδώ είναι πλούσιοι, πολύχρωμοι: ο μικρός Αντώνης που δεινοπαθεί μέχρι να μάθει να προφέρει το ρ, οι φίλοι του που ο ένας ξεπερνά τον άλλο σε ζαβολιές, η καλή του η μάνα που δεν κουράζεται να ράβει ρούχα, ο πατέρας του που χάνει τη μια δουλειά μετά από την άλλη, οι θείοι του οι έμποροι και ο άλλος, ο χαφιές, ο θυμόσοφος παππούς, κι εκείνη η γιαγιά που μοιάζει στο πρόσωπό της να συγκεντρώνει τον κόσμο όλο. Ο αφηγητής, με την παιδική ματιά και την παραμυθητική διάθεση, δε φαίνεται να νοσταλγεί τον κόσμο εκείνο, που ολοκληρωτικά πια χάθηκε, αλλά να τον αναπλάθει: να του δίνει τη δική του φωνή, να το χρωματίζει με τα δικά του χρώματα. Ναι, τίποτα δεν έμεινε το ίδιο, αλλά τα πράγματα καθόλου δεν άλλαξαν: οι φίλοι παρέμειναν φίλοι κι ακόμη κόβουν βόλτες στα στενά του Κουλέ Καφέ, πίνουν τα τσίπουρά τους, καλαμπουρίζουν, βγάζουν τη γλώσσα ακόμη και στο θάνατο.
Δε θα σας μεταφέρω ατάκες και περιστατικά, δε θα σας μιλήσω καν για τα γεγονότα που αφηγείται ο συγγραφέας. Θα πω μονάχα ότι αυτό είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσετε. Για να θυμηθείτε ίσως τα δικά σας παιδικά χρόνια, για να γελάσετε με την καρδιά σας, για να αναλογιστείτε ποια είναι εκείνα τα πράγματα που τελικά αξίζουν στη ζωή. Ο Αντωνάκης Σουδούνης, με τον ιδιαίτερο δικό του τρόπο, έχει πολλά να σας πει. Ακούστε τη φωνή του.