Chinua Achebe – Anthills of the Savannah

 
 Αγορά από το Book Depository

Αυτό είναι το πρώτο βιβλίο του Τσίνουα Ατσέμπε, του «πατέρα της αφρικανικής λογοτεχνίας» όπως αποκαλείται, που διαβάζω. Και είναι ένα βιβλίο εξαιρετικό, ένα μυθιστόρημα που αποπνέει Αφρική και παγκοσμιοποίηση, που μιλά άμεσα για τη διαφθορά και την αυθαιρεσία της εξουσίας. Ωστόσο, την ίδια ώρα είναι ένα βιβλίο που ξεφεύγει αρκετά τόσο από το δυτικό όσο κι από τον ανατολικό «κανόνα», καθώς ο συγγραφέας του περισσότερο μοιάζει να θέλει να μιλήσει για τις προκλήσεις των καιρών παρά να αφηγηθεί μια ιστορία. Οπότε ο μύθος είναι μοναχά το όχημα ή αν προτιμάτε το πρόσχημα, που δίνει στον γραφιά το μέσο να αναπτύξει τις θεωρίες και ανησυχίες του.
Τα γεγονότα που παρακολουθούμε διαδραματίζονται σε μια χώρα που ανήκει στην αφρικανική ήπειρο της φαντασίας του Ατσέμπε, το ή την Καγκάν. Σ’ αυτή την απόλυτη εξουσία ασκεί ένας αξιωματικός του στρατού, που ανέβηκε στο ύπατο αξίωμα μετά από ένα πραξικόπημα και την ανατροπή μίας ακόμη διαφθαρμένης κυβερνήσεως. Γύρω του περιφέρεται ένα τσούρμο από αυλοκόλακες, που βασιλικότεροι του βασιλέως προσπαθούν να τον πείσουν να ανακηρύξει τον εαυτό του παντοτινό άρχοντα της χώρας. Ο μόνος που δεν προσπαθεί να τον καλοπιάσει μιλώντας για το μεγαλείο του και που τολμά, έστω και κάπως δειλά, να του λέει την αλήθεια έξω απ’ τα δόντια είναι ο υπουργός πληροφόρησης (ή παραπληροφόρησης) και παιδικός του φίλος, Κρις. Κι ο μόνος στον τύπο που δε διστάζει στιγμή να επικρίνει αυτόν και την κυβέρνησή του είναι ένας άλλος παιδικός του φίλος, και φωνή του λαού, ο Ικέμ. Ο συγγραφέας χρησιμοποιώντας σα σημείο αναφοράς αυτή τη φιλία μιλά για την εξουσία και το πώς αυτή διαφθείρει σχεδόν όλους όσοι την κατακτούν. Έτσι βλέπουμε τον Σαμ, που αρχικά το πορτρέτο του δίνεται με ανάλαφρα φωτεινά χρώματα, σιγά-σιγά να μεθά από το κρασί της εξουσίας κι από ένα ηθικό άντρα με αρχές να μεταμορφώνεται σ’ ένα αυταρχικό άρχοντα, που παντού βλέπει εχθρούς. Έτσι βλέπουμε τον Κρις, να μεταμορφώνεται λίγο κι αυτός, αλλά με πλήθος ενοχών, σε κάποιον που βάζει την πίστη του στον πρώτο, πάνω από τα δίκαια της κοινωνίας για την οποία αγωνίστηκε. Έτσι βλέπουμε τον Ικέμ, να μεθά από την ίδια τη δύναμη των λόγων του και να βλέπει εαυτόν σαν κάποιο ξεχωριστό, πάνω από τη μάζα των ανθρώπων, κάποιον που είναι φτιαγμένος για μεγάλα πράγματα. Ωστόσο, παρά τα μικρά ολισθήματα του τελευταίου, από τους τρεις «ήρωες» της ιστορίας, παραμένει ο πιο βαθιά ανθρώπινος, ένας αληθινός ιδεαλιστής, που δεν το έχει σε τίποτα να θυσιάσει τη ζωή του γι’ αυτά που πιστεύει.
Μέσα από συζητήσεις, άρθρα και σχόλια, ο συγγραφέας μας περιγράφει με μελανό, αλλά πού και πού ανάλαφρο τρόπο, τις πραγματικότητες ενός στυγνού καθεστώτος που μέσα στην αλαζονεία και την αυταρέσκειά του μοιάζει να έχει χάσει κάθε επαφή με το γύρω του κόσμο. Η ειρωνεία διατρέχει πολλές σελίδες αυτού του βιβλίου, καθώς τα γεγονότα που ανιστορεί φαντάζουν στα μάτια μας περίπου σουρεαλιστικά. Εκεί που χτυπάει ωστόσο τα ρέστα του ο Ατσέμπε είναι όταν περιγράφει το πρώτο και μοναδικό ταξίδι του Κρις με το «Πολυτελές», ένα λεωφορείο που στο όλο σκηνικό μοιάζει τουλάχιστον με εξωπραγματικό, ένα λεωφορείο που θυμίζει περισσότερο πάθος παρά πόθο, μια εικόνα του μικρόκοσμου του μυθιστορήματος.
Οι «Μυρμηγκοφωλιές στη Σαβάνα» δεν είναι ένα ευκολοχώνευτο βιβλίο. Είναι δύσκολο και είναι απαιτητικό. Ωστόσο ανταμείβει τον υπομονετικό αναγνώστη με εκ των ένδον γνώσεις για τα πεπραγμένα των δικτατορικών καθεστώτων στην Αφρική, αλλά και με μικρές δόσεις χιούμορ που του χαρίζουν αρκετά ειρωνικά και μη χαμόγελα, όπως όταν μαθαίνει ότι ένας από τους πλέον εκκεντρικούς δευτεραγωνιστές της υπόθεσης, ο Ματ Μέτικο (σε ελεύθερο μετάφραση: τρελογιατρός), κάποτε είχε αναρτήσει σε τοίχο, στην πτέρυγα καρδιακών νοσημάτων του νοσοκομείου όπου δούλευε, μια πινακίδα που έλεγε: «Ευλογημένοι είναι αυτοί που έχουν αδύναμη καρδιά, αφού θα συναντήσουν το θεό!»
Ένα αφρικανικό μυθιστόρημα, που αξίζει να διαβαστεί, αν μη τι άλλο, για τις σκληρές του αλήθειες.

Ryunosuke Akutagawa – Rashomon and other stories

 
Αγορά από το Book Depository

Απόλαυσα πολύ την ανάγνωση αυτού του μικρού τόμου. Ο Ριονοσούκε Ακουταγκάουα είναι ένας μάστορας της μικρής φόρμας και ένας από τους καλύτερους γιαπωνέζους συγγραφείς. Αυτή η συλλογή περιλαμβάνει έξι ιστορίες από το μακρινό παρελθόν, όπου φαντασία και πραγματικότητα πάνε χέρι χέρι. Δύο απ’ αυτές μάλιστα χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία της αριστουργηματικής ταινίας «Ρασομόν»: η ομότιτλη, αλλά και το In a Grove.
Αλλά, ας τις πάρουμε μία-μία από την αρχή:

In a Grove: Κάποιος δολοφονείται στο δάσος. Αμέσως συλλαμβάνεται κάποιος γνωστός εγκληματίας που δρα σ’ εκείνα τα μέρη, αλλά η αλήθεια δεν είναι και τόσο απλή. Η αφήγηση ξεδιπλώνεται μέσα από τις μαρτυρίες στην αστυνομία, τις απολογίες της γυναίκας του νεκρού και του υποτιθέμενου δολοφόνου, αλλά και του ίδιου του θύματος, που μας δίνει τη δική του εκδοχή μέσω ενός μέντιουμ. Η μια μαρτυρία μοιάζει να ακυρώνει την άλλη ξανά και ξανά.

Rashomon: Η μεγαλύτερη πύλη της πόλης του Κιότο έχει καταντήσει άντρο εγκλήματος, όπου συναντώνται όλοι της περιοχής οι καταραμένοι. Ανάμεσα σ’ αυτούς βρίσκεται πια και ένας υπηρέτης, τον οποίο μόλις απέλυσε το αφεντικό του. Κάθεται στο σκοτάδι και σκέφτεται ότι ο μόνος τρόπος για να επιβιώσει είναι να γίνει κλέφτης. Περιφερόμενος εδώ κι εκεί συναντά μια γυναίκα που ξεριζώνει τα μαλλιά των νεκρών για να φτιάξει μ’ αυτά περούκες ώστε να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Αυτή θα είναι το πρώτο θύμα στη νέα καριέρα του.

Yam Gruel: Η ιστορία αυτή διαδραματίζεται έντεκα αιώνες πριν. Είναι η ιστορία του Γκόι (τίτλος λόγω επαγγέλματος και όχι όνομα), που πέφτει συνεχώς θύμα διακρίσεων λόγω της εμφάνισης του, χωρίς όμως να παραπονιέται ποτέ. «Κοκκινομύτη», έτσι τον αποκαλούν, περιγελώντας τον. Κάποια μέρα ένας προύχοντας τον ακούει να λέει ότι ποτέ δεν έχει αρκετές λιχουδιές για να φάει και τον προσκαλεί να τον συνοδεύσει σ’ ένα μακρινό ταξίδι. Στη διάρκειά του συμβαίνουν κάποια απροσδόκητα περιστατικά και μέχρι να φτάσουν στον προορισμό τους ο Γκόι δεν έχει πια και τόση όρεξη να φάει, αφού αν το κάνει πάει να πει ότι δεν έχει πια κάτι άλλο να στοχεύει.

The Martyr: Όπως διαβάζουμε αυτή η ιστορία είναι βασισμένη σ’ ένα παλιό μύθο. Ένα ορφανό παιδί υιοθετείται από τους ιησουίτες μοναχούς του Ναγκασάκι, οι οποίοι του δίνουν το όνομα Λορέντζο. Ο καλύτερός του φίλος είναι ο μοναχός Συμεών, στη σκιά του οποίου ουσιαστικά μεγαλώνει. Και μεγαλώνει υπέροχα. Γίνεται ένας όμορφος άντρας, τον οποίο βάζει στο μάτι μια πλούσια νέα της περιοχής. Εκείνος ωστόσο δεν ανταποκρίνεται στο φλερτ της. Μέχρι που μια μέρα τον κατηγορεί ότι την άφησε έγκυο. Εκείνος αρνείται πεισματικά να παραδεχτεί την ενοχή του, αλλά το κακό έχει ήδη γίνει. Τον διώχνουν από το μοναστήρι, ο Συμεών τον χτυπάει, κι εκείνος μη έχοντας άλλη επιλογή γίνεται ζητιάνος. Τα μυστικά μένουν κρυμμένα μέχρι που κάποια μέρα μια μεγάλη πυρκαγιά ξεσπάει στην πόλη. Τότε ο Λορέντζο σώζει την κόρη της κατηγόρου του από σίγουρο θάνατο και η αλήθεια βγαίνει στο φως. Μια αλήθεια ασυνήθιστη.

Kesa and Morito: Οι μονόλογοι δύο εραστών που συμφωνούν να σκοτώσουν τον άντρα της γυναίκας. Το τέλος μένει ανοικτό, αν και το υποψήφιο θύμα τους φαίνεται να έχει πάρει την υπόθεση στα χέρια του, αυτοκτονώντας.

The Dragon: Ένας άρχοντας των παλιών καιρών καλεί τους υποταχτικούς του να του αφηγηθούν μύθους και ιστορίες για να καταγράψει, αφού αδυνατεί να γράψει κάτι δικό του. Κάποιος από αυτούς του λέει την ιστορία του Χανάζο, του Μεγαλομύτη, ενός μοναχού που έφτιαξε για πλάκα μια πινακίδα που έλεγε ότι στις 3 του Μάρτη ένας δράκος θα αναδυθεί από τα νερά της λίμνης της περιοχής τους. Η φήμη θα εξαπλωθεί γρήγορα σε ολόκληρη την πόλη, αλλά και σε διπλανές επαρχίες και την προκαθορισμένη μέρα πλήθος κόσμου θα καταφθάσει εκεί για να παραβρεθεί στο μεγάλο γεγονός. Και ο δράκος δε θα τους απογοητεύσει.

Ένα μικρός τόμος, πλούσιος σε εικόνες, σκέψεις, ψήγματα αληθινής ζωής και περίσσευμα φαντασίας.